Verdeelde meningen over Vlaams Woonbeleid

Het Vlaamse woonbeleid is achterhaald en moet bijgestuurd worden. Het beleid is te veel gericht op eigenaars en te weinig op huurders. Dat zegt Joy Verstichele, coördinator van het Vlaams Huurdersplatform in een opiniestuk op Sociaal.Net. "Van woonbaar wonen is in Vlaanderen geen sprake", aldus Verstichele. Vlaams minister van Wonen Liesbeth Homans (N-VA) countert de kritiek. Volgens Verstichele is er op het werkveld eensgezindheid over het feit dat het Vlaamse woonbeleid "achterhaald" is en "dringend radicaal moet herdacht worden". "Iedereen heeft recht op menswaardig wonen, zo klinkt het steevast, maar in de praktijk komt daar voor heel wat mensen nog steeds niets van terecht", schrijft hij in zijn opiniestuk.

Het woonbeleid is volgens Verstichele te veel toegespitst op eigendomsverwerving. "Zo blijkt dat maar liefst 84 procent van alle woonsubsidies naar eigendomsondersteuning vloeit, 14 procent naar sociaal huren en 2 procent naar privaat huren". Vooral de "prijsopdrijvende woonbonus" is Verstichele een doorn in het oog. Dat fiscaal instrument maakt woningen niet alleen "artificieel duurder", maar leidt onrechtstreeks ook tot hogere huurprijzen, waardoor ook de huurders de dupe worden van de woonbonus. Tegelijk is het op de private huurmarkt "duwen en trekken om een betaalbare, kwaliteitsvolle woning te vinden" en is een sociale woning voor velen "een utopie".

Verstichele heeft het ook niet begrepen op de tijdelijke huurcontracten die minister van Wonen Liesbeth Homans invoert. "Deze beslissing holt het sociaal huursysteem volledig uit. De woonzekerheid van alle sociale huurders wordt aangetast, terwijl iedereen weet dat een duurzame woonst net een basisbehoefte is", klinkt het.

Minister Homans countert de kritiek van Verstichele. Zij blijft bijvoorbeeld achter de Woonbonus staan. "We blijven achter het ondersteunen van eigendomsverwerving staan. Men vergeet te zeggen dat wie een Woonbonus ontvangt, ook een pak (jaarlijkse) belastingen betaalt. Niet alleen registratierechten bij aankoop, maar ook onroerende voorheffing,... Dit onder meer om het herverdelend en solidair systeem dat we in Vlaanderen kennen in stand te houden".

De N-VA-minister wijst er ook op dat ze in 2015 voor een recordbedrag van 1,3 miljard euro heeft geïnvesteerd in de sociale huisvesting. Bovendien is bij de laatste begrotingscontrole de leningsmachtiging voor sociale woningen nog eens met 200 miljoen euro opgetrokken (tot 930 miljoen euro). Er is ook 140 miljoen euro extra voorzien voor nieuwbouw en 60 miljoen euro voor energetische renovatie, stipt de N-VA-minister nog aan.

Wat de kritiek op de tijdelijke huurcontracten betreft, is Homans er van overtuigd dat de maatregel de toegang tot de sociale huurmarkt voor de zwakste huurders zal vergroten. Sterkere huurders zullen op de private huurmarkt terechtkunnen. "Dat is een goede zaak, want nu zijn te veel huurders met een zeer laag inkomen aangewezen op de private huurmarkt, terwijl er huurders met een gemiddeld inkomen levenslang huren terwijl ze even goed op de private huur- en of koopmarkt terechtkunnen".

Dat de overheid eigendomsverwerving sterk ondersteunt, is volgens Vlaams parlementslid Mercedes Van Volcem niet verkeerd.  Zo is eigendomsverwerving een "belangrijke dam tegen armoede". Wel pleit de Open Vld-politica voor een andere en betere verdeling van de middelen en voor "investeringen in huurpremies voor iedereen in moeilijkheden".  Ze pleit ook voor een verdere hervorming van de woonbonus. 

"Wat goed is en leidt tot welvaart, mogen we niet weggooien. Een hoge eigendomsgraad is een belangrijke dam tegen armoede", klinkt het. "Vooral de hoge registratierechten zorgen voor weinig verhuismobiliteit en dus voor grote files. Als we die verlagen, verhogen we de mobiliteit, wat zorgt voor lagere werkloosheid", stelt de Open Vld-politica.

Van Volcem vindt dat er vooral iets moet gebeuren in het sociale woningbeleid. "De 400 miljoen euro die naar de bouw en renovatie van sociale woningen gaat, helpt amper 7 procent van de mensen". De Open Vld-politica pleit voor een versterking van het huurpremiestelsel.

"Huurpremies zijn eenvoudig en ze hebben geen grote structuren voor beheer nodig. Bovendien kan je het bestaand patrimonium gebruiken en moet je niet altijd nieuw bouwen". Als het van Van Volcem afhangt, moeten alle kandidaat-huurders op de wachtlijst aanspraak kunnen maken op een huurondersteuning. Van Volcem: "Je helpt veel sneller en effectiever en de private huurmarkt kan sneller inspelen op acute noden".

Van Volcem vindt ook dat de woonbonus verder moet hervormd worden tot een "renovatie-woonbonus" met energiedoelstellingen. "Dit heeft terugverdieneffecten en helpt de klimaatdoelstellingen. Voor nieuwbouw kan de klassieke woonbonus behouden blijven. We moeten dit combineren met een stadskorting om de files te verminderen."